આંધ્રપ્રદેશમાં તિરુપતિ બાલાજી મંદિરના પ્રસાદને લઈને રાજકારણ ગરમાયું છે. પ્રસાદમાં વપરાતા ઘીનો તપાસ રિપોર્ટ સામે આવ્યો છે, જેમાં માછલીનું તેલ અને પ્રાણીની ચરબીના મિશ્રણનો ઉપયોગ થયો હોવાની પુષ્ટિ થઈ છે. આ સમગ્ર ઘટનાને કારણે સમગ્ર દેશના સંતોમાં રોષ જોવા મળી રહ્યો છે. સંત કહી રહ્યા છે કે મંદિરનું ટ્રસ્ટ બોર્ડ તાત્કાલિક અસરથી હટાવવામાં આવે. કારણ કે, આ મામલો સીધો કરોડો ભક્તોની આસ્થા સાથે જોડાયેલો છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ થાય છે કે પવિત્ર પ્રસાદમાં ભેળસેળ કોણે અને શા માટે કરી? ટેસ્ટ કોણે કરાવ્યો અને કઈ લેબએ કર્યો? રિપોર્ટમાં શું ખુલાસો થયો? ચાલો જાણીએ શું છે આ સમગ્ર વિવાદ?

હકીકતમાં, આંધ્રપ્રદેશના મુખ્યમંત્રી ચંદ્રબાબુ નાયડુએ દાવો કર્યો હતો કે અગાઉની સરકારમાં તિરુપતિ મંદિરમાં ઉપલબ્ધ પ્રસાદમાં ઘીની જગ્યાએ પશુઓની ચરબી અને માછલીના તેલનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો હતો. આ વર્ષે જૂનમાં જગન મોહન રેડ્ડીની પાર્ટી આંધ્ર પ્રદેશમાં વિધાનસભા ચૂંટણી હારી ગઈ અને નાયડુએ એનડીએ સરકાર બનાવી. 9 જુલાઈના રોજ, મંદિર બોર્ડે ગુજરાત સ્થિત લાઇવસ્ટોક લેબ (NDDB CALF Ltd.)ને ઘીના નમૂના મોકલ્યા હતા અને 16 જુલાઈના રોજ, લેબના રિપોર્ટના ઘીમાં ભેળસેળ જોવા મળી હતી. રાષ્ટ્રીય ડેરી વિકાસ બોર્ડ ફૂડ લેબ CALFએ જણાવ્યું કે પ્રસાદમના લાડુ પ્રાણીઓની ચરબી અને માછલીના તેલમાંથી તૈયાર કરવામાં આવેલા ઘીમાં બનાવવામાં આવે છે. CALF (સેન્ટર ફોર એનાલિસિસ એન્ડ લર્નિંગ ઇન લાઇવસ્ટોક એન્ડ ફૂડ) એ NDDB (નેશનલ ડેરી ડેવલપમેન્ટ બોર્ડ)ની એક વિશ્લેષણાત્મક પ્રયોગશાળા છે જે ગુજરાતના આણંદ ખાતે આવેલી છે.

જો કે, મંદિર ટ્રસ્ટે 22 જુલાઈએ એક બેઠક યોજી હતી અને ત્યારબાદ 23 જુલાઈએ ઘીના નમૂના લેવામાં આવ્યા હતા અને પરીક્ષણ માટે લેબમાં મોકલવામાં આવ્યા હતા. તેનો રિપોર્ટ 18 સપ્ટેમ્બરે બહાર આવ્યો હતો. સીએમ નાયડુએ સીધા જ તત્કાલીન જગન સરકારને ભીંસમાં લીધી હતી. નાયડુ સરકારે કહ્યું કે, અગાઉની જગન મોહન રેડ્ડી સરકારે હિન્દુઓની આસ્થા સાથે રમત રમી છે. મંદિરની પવિત્રતાનો ભંગ થયો છે અને લોકોની આસ્થા સાથે પણ છેડછાડ કરવામાં આવી છે. મારી સરકાર આવ્યા બાદ આ પર પ્રતિબંધ મુકવામાં આવ્યો છે. માટે હાલમાં જે રિપોર્ટ સામે આવ્યો છે તે જુલાઈનો છે.

તપાસમાં શું બહાર આવ્યું?
આ લાડુમાં વપરાતા ઘી ભેળસેળવાળુ હોવાનું તપાસમાં બહાર આવ્યું છે. તેમાં માછલીનું તેલ, પ્રાણીઓની તલ અને લાર્ડ મળી આવ્યા છે. એનિમલ ટોલો એટલે પ્રાણીઓમાં રહેલી ચરબી. તેમાં લાર્ડ પણ ભેળવવામાં આવ્યું હતું. લાર્ડ એટલે પ્રાણીની ચરબી. આ ઘીમાં માછલીનું તેલ પણ મળી આવ્યું છે. રિપોર્ટ અનુસાર, પ્રસાદમ લાડુમાં સોયાબીન, સૂર્યમુખી, ઓલિવ, રેપસીડ, ફ્લેક્સસીડ, ઘઉંના જંતુ, મકાઈના જીવાણુ, કપાસના બીજ, માછલીનું તેલ, નાળિયેર અને પામ કર્નલ ફેટ, પામ ઓઈલ અને બીફ ટેલો (બીફ ફેટ), લાર્ડ છે.

પ્રસાદ માટે લાડુ કોણ તૈયાર કરે છે?

તિરુપતિ મંદિર દેશના સૌથી મોટા મંદિરોમાંનું એક છે. દર વર્ષે લગભગ ત્રણ કરોડ ભક્તો અહીં દર્શન માટે આવે છે એટલે કે દરરોજ લગભગ 82 હજાર ભક્તો ભગવાન વેંકટેશ્વર સ્વામીના દર્શન કરે છે. લગભગ 3.50 લાખ લાડુ તૈયાર કરવામાં આવે છે. તમામ ભક્તોને પ્રસાદ તરીકે લાડુ આપવામાં આવે છે. આ સમગ્ર પ્રણાલી એક સમિતિ દ્વારા સંચાલિત થાય છે, જે આંધ્ર પ્રદેશની રાજ્ય સરકાર દ્વારા દર બે વર્ષે રચવામાં આવે છે. આ સમિતિનું નામ છે- તિરુમાલા તિરુપતિ દેવસ્થાનમ, આ સમિતિ પ્રસાદના લાડુ બનાવવા માટેની તમામ સામગ્રી ખરીદે છે. પછી આ લાડુઓ આ સમિતિના સ્વયંસેવકો દ્વારા તિરુપતિ મંદિરમાં આવતા ભક્તોને પૂર્વ નિર્ધારિત કિંમતે વેચવામાં આવે છે.

મંદિરમાં પીણું કોણ સપ્લાય કરતું હતું?

છેલ્લા 50 વર્ષથી, કર્ણાટક કોઓપરેટિવ મિલ્ક ફેડરેશન (KMF) મંદિર સમિતિને રાહત દરે શુદ્ધ દેશી દૂધ પૂરું પાડતું હતું. જુલાઈ 2023 માં, કંપનીએ ઓછા દરે સપ્લાય કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો, ત્યારબાદ તત્કાલીન જગન મોહન રેડ્ડીની સરકારે 5 કંપનીઓને સપ્લાયની જવાબદારી આપી હતી. આ વર્ષે જુલાઈમાં સેમ્પલમાં અનિયમિતતા મળી આવ્યા બાદ નાયડુ સરકાર સતર્ક થઈ ગઈ હતી અને 29 ઓગસ્ટે ફરીથી સપ્લાયનું કામ KMFને સોંપ્યું હતું.

ખરેખર, KMF નંદિની બ્રાન્ડનું ઘી સપ્લાય કરે છે. ઓગસ્ટ 2023 માં, જ્યારે જગન મોહન સરકાર સત્તામાં હતી, ત્યારે KMF પ્રમુખ ભીમા નાઈકે આરોપ લગાવ્યો હતો કે મંદિર ટ્રસ્ટ હલકી ગુણવત્તાનું ઘી ખરીદી રહ્યું છે. આના પર, ટ્રસ્ટ બોર્ડના તત્કાલીન અધિકારી એ.વી. ધર્મા રેડ્ડીએ નાઈકના આરોપોને ફગાવી દીધા હતા અને કહ્યું હતું કે, મંદિર ટ્રસ્ટ ગાયનું ઘી એવા સપ્લાયર્સ પાસેથી જ ખરીદે છે જેઓ ઈ-ટેન્ડર પ્રક્રિયા દ્વારા બિનસલાહભર્યા ગુણવત્તા સાથે પ્રમાણિત થાય છે અને ઓછામાં ઓછા બે માપદંડોને પૂર્ણ કરે છે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે KMF ટેન્ડર પ્રક્રિયા માટે પાત્ર ન હોવાથી. અગાઉ, તે સમયસર કન્સાઇનમેન્ટ પહોંચાડવામાં પણ નિષ્ફળ ગયો હતો.

ઘી કંપનીને બ્લેકલિસ્ટ કરવાની તૈયારી

વિવાદ બાદ સરકારે કહ્યું કે તેણે જે કંપની પાસેથી ઘી મેળવવામાં આવતું હતું તેની સાથેનો કરાર ખતમ કરી દીધો છે. તેને બ્લેક લિસ્ટ કરવાની તૈયારી ચાલી રહી છે. આ કેસની તપાસ વિજીલન્સને સોંપવામાં આવી છે. સંબંધિત કંપનીએ એક વર્ષ અગાઉ સપ્લાયનું ટેન્ડર મેળવ્યું હતું. હાલ મંદિર બોર્ડે ઘીની ગુણવત્તા અને મોનિટરિંગ માટે ચાર સભ્યોની કમિટીની રચના કરી છે.

ઓગસ્ટમાં નાયડુ સરકારે મંદિરમાં ઉપલબ્ધ લાડુ પ્રસાદમની વ્યવસ્થામાં ફેરફાર કર્યા હતા. હવે દર્શન વિના લાડુ મેળવનારા ભક્તો માટે આધાર કાર્ડ ફરજિયાત કરવામાં આવ્યું છે. ભક્તો હવે બે લાડુ મેળવવા માટે નિયુક્ત કાઉન્ટર પર તેમના આધાર કાર્ડની નોંધણી કરાવી શકશે. દર્શન માટે ટોકન લેતા ભક્તો પહેલાની જેમ એક મફત લાડુ મેળવવા ઉપરાંત વધારાના લાડુ પણ ખરીદી શકે છે.